ایده تبادل کتاب با شکل امروزی آن و با ساز و کاری که قابل گسترش در ابعاد وسیع باشد، اولین بار در مرکزی به همین نام در محدوده چهارراه ولیعصر (عج) تهران اجرا شد. مرکز تبادل کتاب از سوی دکتر محسن پیرهادی طراحی گردید و امروز پس از یک دهه، همچنان پابرجاست و در حوزه کتاب به شهروندان تهرانی ارائه خدمت می کند.

در این روش، مبادله پایاپای کتاب جای خود را به ساز و کاری داده که در آن، هزاران نفر می توانند در یک ساختار روشن، با هم کتاب مبادله کنند. ترتیب کار هم به این روش است که هر کس کتاب های خوانده شده خود را به مرکز تبادل کتاب می دهد. کتاب ها متناسب با کیفیت، قدمت و سایر شرایط قیمت گذاری شده و در قفسه ها و موضوعات مختلف قرار می گیرند. دیگران برای خرید کتاب ها مراجعه می کنند و هر کتابی که خریداری شد، صاحب اولیه کتاب دارای اعتبار می شود و می تواند با اعتبار خود کتاب بخرد. یعنی در عمل، هر فرد می تواند کتاب های خوانده شده خود را تبدیل به اعتبار کرده و با آن کتاب های دیگری بخرد.

لازم به ذکر است که در مدل یاد شده، ساز و کاری برای تخفیف های متوالی 30، 50 و 70 درصدی هم پیش بینی شده و هر کتابی که در بازه مشخصی فروخته نشود، مشمول 30 درصد تخفیف می شود. اگر در این مرحله هم فروخته نشد 50 درصد تخفیف و در نهایت 70 درصد تخفیف در نظر گرفته می شود. کتاب هایی که با 70 درصد تخفیف هم متقاضی نداشته باشند، به صاحب کتاب بازگردانده شده یا با اخد تایید از او، صرف امور عام المنفعه شده یا جهت صرفه جویی در هزینه های کاغذ، وارد چرخه بازیافت می شوند.

عملا ایده مرکز تبادل کتاب، هم باعث گسترش کتابخوانی است، هم کتاب های بلااستفاده افراد را با هزینه کمتر به دست خوانندگان واقعی می رساند، هم باعث قطع کمتر درختان است و هم در مجموع، روشی برای مولدسازی دارایی ها در حوزه کتاب است.

ایده اولیه دکتر محسن پیرهادی در احداث و راه اندازی مرکز تبادل کتاب را ارج می نهیم و از این که یک دهه قبل، گام بلندی در حوزه کتاب و کتابخوانی ایران برداشتند، از ایشان ممنونیم.